হিতেন শৰ্ম্মাৰ দিনলিপি-১৫ (দ্বিতীয় অধ্যায়)

প্ৰস্তাৱটো দিছিল ৰিতুলে। সমৰ, উচ্চহঁতে অলপ হেহোঁ-নেহোঁ কৰিছিল। নাটকৰ বাবে গঠন হব ‘নাট্যমণ্ডল’। সাহিত্য চ’ৰাৰ সম্প্ৰসাৰণ হ’ব অন্য এক বাস্তৱ ক্ষেত্ৰলৈ। শৰ্ম্মা চাৰৰ পৰামৰ্শ লোৱা হ’ল। চাৰে ভালেই পালে। পাছে অন্য সদস্যসকলৰহে মনত ভয় ভয় ভাৱ এটা থূপ খাই থাকিল। সাহিত্য চ’ৰা এতিয়াও পূৰ্ণাংগ পৰ্য্যায় পোৱাগৈ নাই। ইয়াৰ সক্ৰিয়ভাৱে লাগিব পৰা সদস্য এতিয়াও পৰ্য্যাপ্ত হোৱাগৈ নাই। আৰম্ভণি হৈছেহে মাথোঁ, সাহিত্য চ’ৰাৰ ওপৰত লোকৰ শেনদৃষ্টিও পৰিছেই। ষড়যন্ত্ৰৰ বলি হৈ ইয়াৰ সদস্যসকল বদনামীও হব লগা হৈছে। পিছে ইয়াৰ শুভাকাংক্ষীৰ সংখ্যাও বাঢ়ি গৈছিল। সমীৰদাহঁতে, জিণ্টুদাহঁতে সাহিত্য চ’ৰাৰ ভাল বেয়াৰ ছাঁটোৰ দৰে হৈ থাকিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। 

হয়। সমীৰদাৰ অনুমান ঠিকেই মিলিছিল। সাহিত্য চ’ৰাক নিজৰ স্বাৰ্থত ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি কিছুমানে ইয়াৰ বিৰুদ্ধে ষড়যন্ত্ৰত মিলিত হৈছিল। পূৱালীৰ লগত ঘটা ঘটনাৰ, মোক সাঙুৰাৰ ঘটনাৰ মাধ্যমেৰে সেই ষড়যন্ত্ৰ সঁচা বুলি প্ৰমাণিতও হৈছিল। তাৰ পিছতো সেইসকল বহি থকা নাছিল। পূৱালী আৰু অন্য ছোৱালীকেইজনীক কিছুদিনৰ বাবে ঘৰলৈ যাবলৈ কৰা অনুৰোধ তেওঁলোকে ৰক্ষা কৰিছিল। কিন্তু তাৰ পিছতো ক্ষান্ত থকা নাছিল অৰুণহঁত। দেৱালে দেৱালে সাহিত-চ’ৰাৰ কিছুমান মনেসজা ‘ভ্যাভিচাৰ’ সকলোৱে দেখিবলৈ পাইছিল। সেইবোৰ দেখি-শুনি জুমে জুমে গুণগুননিও উঠিছিল। সাহিত্য চ’ৰাৰ প্ৰতিজন সদস্যৰ নামত এটা এটা বদনামী শ্লোগানেৰে নতুনকৈ ডিজাইন কৰা হৈছিল বজালী মহাবিদ্যালয়ৰ দেৱালবোৰ। নানা ৰঙী পেইণ্টেৰে। আমি কলেজ চৌহদত সোমালেই ল’ৰা-ছোৱালীবোৰে আমাক চিৰিয়াখানাৰ জন্তু চোৱা দি চাইছিল। আৰু আমাৰ মাজত হোৱা আলোচনামতে আমি নিৰ্বিকাৰ হৈ থকাৰ অভিনয় কৰিছিলোঁ। বৰ টান আছিল সেই কাম, সেই অভিনয়। একুৰা জ্বলন্ত জুই বুকুত লৈ ফুৰিছিলোঁ আমি। আমি জানিছিলোঁ সেই জুইৰ উৎস কি, কোনে জ্বলাই আছিল সেই জুই। অথচ, একো কৰিব পৰা নাছিলোঁ। একো কৰিবলৈ আগবঢ়া নাছিলোঁ একমাত্ৰ সাহিত্য চ’ৰাক মূৰ দাঙি থিয় কৰাই ৰখাৰ স্বাৰ্থত। যেনেকৈয়ে নহওক, সেই বিষয়টোক এটা বাজে বিষয় বুলি প্ৰতিপন্ন কৰিবলৈ শাৰিৰীক অৱয়ৱেৰে আমি যৎপৰনাষ্টি চেষ্টা কৰিছিলোঁ। এই বিষয়ে কোনোবাই কিবা সুধিলে আমি সেয়া আমাৰ ওপৰত ব্যক্তিগত আখেজৰ ভিত্তিত মিছা অপবাদ বুলি উত্তৰ দিছিলোঁ। কষ্ট হৈছিল, এটা ষড়যন্ত্ৰক শাৰিৰীক ভাৱভংগীৰে মিছা বুলি পতিয়ন নিয়াবলৈ অভিনয় কৰিবলৈ। সেই অভিনয়ক বুমেৰাং কৰিবলৈ প্ৰায়ে ভাঁহি আহিছিল ঠাট্টা-মস্কৰা, অট্টহাস্য অথবা অশ্লীল কিৰিলি। তথাপি আমি চেষ্টাৰ ত্ৰুটি কৰা নাছিলোঁ। আৰু অধিকাংশ সময় আমি ব্যস্ত হৈ থাকিবলৈ প্লেন কৰিছিলোঁ। তাৰ বাবে আমাৰ হাতত উপায় আছিল। ‘দোকমোকালি’ৰ কাম আমি অলপ সোনকালেই আৰম্ভ কৰিছিলোঁ। হঠাতে এদিন ৰিতুলে প্ৰস্তাৱটো দিছিল সকলোৰে আগত। জোকৰ মুখত চূণ সনাৰ বাবে ৰিতুলৰ প্ৰস্তাৱটো বেয়া নাছিল। তথাপি অলপ ৰিস্ক আছিল। সেই বাবেই আমাৰ মনত অলপ উগুল-থূগুল লাগি আছিল। 

-নহ’লি ব’ৰ হৈ গৈছু আৰো। সেইকেটাক দেখলি গা জ্বলি আহে। -ৰিতুলে কাৰণ দৰ্শাইছিল

-তথাপি আমি ইমান দাউৰা-দাউৰিকে এই সিদ্ধান্ত ল’ ভাল হোবো জানু?-বাকীসকলৰ মাজৰ পৰা কোনোবাই সুধিছিল

-কাইজা-পেচাল কোৰি মৰাতকে এলাখনোত অলপ বেছিকে লাগায়ে ভাল।

-কিন্তু নাটকৰ বাবেতো বহুত বস্তু বাহানি লাগবো! ৰূম লাগবো। নাটক লাগবো। ৰিহাৰ্চেল কৰবা জাগা লাগবো।

-চোব হৈ যাবো। চোব ব্যৱস্থা হৈ যাবো। সাহিত্য চ’ৰাৰ নিচনা মঞ্চ এখেন হৈ গেইচি আৰো ইয়াৰ লোগোত অংশ এটা যোহ নোহোবো না !! চোব হোবো। আৰো এই সময়খেনি আমাৰ কাৰণে বৰ ভাল। এনেও বাহিৰ ওলবা নোৰায়ে হৈছু। গতিকে ভালকে লাগবাও পাৰিম।

-কিন্তু জাগা আৰু মনহু প্ৰথম কাম।

-জুনিয়ৰ দুটা আছে। ধ্ৰুৱ আৰু কুমুদ। তাহুন ইণ্টাৰেষ্টেড। বিচান্নালাৰ উপৰোত থাকা প্ৰগতি সংঘৰ ৰূমটু আমাক ৰিহাৰ্চেল কৰাৰ কাৰাণে দিবো

-কিন্তু কলেজৰ বাহিৰোত??

-কলেজৰ ভিতৰোতে আমি বন্ধ হৈ থাকাতকে বাহিৰোতো যাৱ ভাল। চাৰোৰো মত সেটুৱে। সেই বাবে ইংকে ভাবচু।

-তাতে হ’লি এই দাণ্ডাকেটাই উৎপাত কৰে বা!

-সেই কাৰণে প্ৰগতি সংঘৰ তাতে ৰাখপা খুজিছু। সংঘৰ জিন্টু দা আহুন আমাৰ লোগোত সক্ৰিয়ভাৱে থাকপো তিত্তে। আৰো দাদাগিৰি কৰবা পাৰা তেজ তাহাৰে নাইতো। আমাৰো আছে। বাহিৰোত হ’লি আমিও চাম নহে কুন কিমান পানীৰ মাছ। তাহুনো গম পাবো লংকাকাণ্ড কাক কয়।

-ঠিক আছে দে তিত্তেহ’লি।

প্ৰস্তাৱমতেই সাহিত্য-চ’ৰাই নাটকৰ ক্ষেত্ৰখনতো পদাৰ্পন কৰিছিল ‘নাট্যমণ্ডল’ ৰূপত। কেইজনমান নতুন সদস্যও হাতে-কামে লাগি গৈছিল। দোকমোকালিৰ কামৰ সমান্তৰালভাৱে আৰম্ভ হৈ গৈছিল নাট্যমণ্ডলৰ কামো। আমাৰ ব্যস্ততা পাৰাপাৰাহীনভাৱে বাঢ়ি গৈছিল। ছোৱালীকেইজনীক ঘৰলৈ পঠিওৱাৰ পিছত সিহঁতৰ কামৰ অতিৰিক্ত দায়িত্বও আমিয়েই ভগাই লব লগা হৈছিল। কামৰ ভিৰত আমি পাহৰিয়েই গৈছিলোঁ যে আমাৰ বিৰুদ্ধে দেৱালে দেৱালে বগাই ফুৰিছিল মনেসজা পৰিকল্পিত কিছুমান বদনামে। এই পাহৰণিয়ে কিন্তু সাহিত্য-চ’ৰাৰ বাবে বহুত যোগাত্মকভাৱে কাম কৰিছিল। এপল-দুপল আমি কৰি অহা সহনশীলতাই ‘সাহিত্য-চ’ৰা’ৰ ভেঁটি মজবুত কৰি তোলাত সহায় হৈ পৰিছিল। সাহিত্য’চ’ৰাই ইতিমধ্যে গঠনমূলক কাম-কাজৰ এক নিগাজী মঞ্চ হৈ পৰিছিল। আৰু আমাৰ বিৰোধিতা কৰা সকেল! তেওঁলোক এনেয়ে বহি আছিলনে? 

অৰুণ, ৰুবুলহঁতে যেতিয়া দেখিছিল যে তেওঁলোকৰ বদনাম কৰা কাৰবাৰটোৱে বৰ বেছি গ্লেমাৰ নাপালে, সাহিত্য চ’ৰাৰ সময়ত অধিক সময় টিকিব নোৱাৰিলে, এইবাৰ তেওঁলোক সক্ৰিয় হৈ পৰিল চৰমপন্থাত। চৰমপন্থা মানে হয়তো ইয়াতকৈ ঘৃণনীয় কাম এখন মহাবিদ্যালয়ৰ মজিয়াত ঘটিব নোৱাৰে। কিন্তু এনে ঘটনাই ঘটিছিল বজালী মহাবিদ্যালয়ৰ মজিয়াত। আগৰ ঘটনা এটাৰ অজুহাতত তেওঁলোকে ইতিমধ্যে সেই সুযোগ গ্ৰহণ কৰিছিল।

ক্লাছ হোৱা নাছিল সিদিনা। সেইবাবে এটা টিউশ্যন কৰি আন এটা টিউশ্যনলৈ অলপ সময় থকা সময়খিনি হিতেনৰ পিচিওত বহি আড্ডা পিটি আছিলোঁ। হঠাতে ফোনটো বাজি উঠিল। হিতেনে ফোনটো উঠাই ল’লে। সিপাৰৰ পৰা কিবা কৈ আছে আৰু হিতেনৰ মুখখন লাহে বৰণ সলাই গৈ আছে। কিবা এটা গুৰুতৰ ঘটনাই ঘটিছে চাগৈ।

-হিতু, তই যাচুন। ময়ো দোকানত কুনবাক কৈ যাই আছু।

–ক’ত যাম?

-কলেজোত গোলমাল লাগছি। সাহিত্য-চ’ৰাৰ তুহাৰ লগ কেটাক মাইৰধৰ কচ্চি

-হা? কুনি? কাক?

-নাজনু। কিন্তু ডাঙাৰ কিবা এটা হৈছি। কুনবাক চুৰি বোহৈছি।

-কাক?

-নাজনু। তই যাক লগ পা লৈ যা। সমীৰদাক কথাটু জনে যাবি। দোকানতে আছে কিজানি। আৰো কবি কাইজাৰ কাৰণ বুলি তাহুন হোষ্টেল-লোকেলৰ কাইজা বুলি প্ৰচাৰ চলৈছি। কিন্তু আচলতে সাহিত্য-চ’ৰাকহে এটেক কচ্চি।

মই পলম নকৰি চাইকেল চলাই দিলোঁ ৰতনদাৰ দোকানলৈ। সমীৰদা ৰতনদাৰ ভায়েক। পাঠশালা চাৰিআলিটোৰ কোণতেই তেওঁলোকৰ দোকান। মই যেতিয়া আহি পাইছিলোঁ, সমীৰদাই কিবা এটা গম পাইছিল। মই গৈ কথাখিনি কোৱাত মোক জিণ্টুদাক খবৰ দিবলৈ কৈ তেওঁ লগৰ দুজনমানক লৈ কলেজলৈ বুলি পোনাই দিলে। ইচ্ছা আছিল এখন প্ৰত্যক্ষ সংঘাতত লিপ্ত হোৱাৰ। বহুদিন ধৰি উতলি আছিল তেজ। সেই উতলা তেজ ঠাণ্ডা কৰিবলৈ দুজনমানক দোজ লপ দিয়াৰ প্ৰয়োজন আছিল। কিন্তু সমীৰদাহঁতে আমাক সেই সুযোগ নিদিলে। সাহিত্য-চ’ৰাৰ লগত জড়িত আটাইকেইজনকে কাজিয়াত প্ৰত্যক্ষভাৱে নামি পৰাৰ পৰা কৌশলেৰে আঁতৰাই ৰাখিলে তেওঁলোকে। কেৱল হোষ্টেলৰ বাসিন্দা হেতুকে মনুজ আৰু অনুপৰ ওপৰত আক্ৰমণ হৈছিল আৰু দুয়ো অকলে চম্ভালিব নোৱাৰি আঘাতপ্ৰাপ্ত হৈ পৰিছিল। 

আমি সকলোকে খবৰ দি যেতিয়া হোষ্টেল পাইছিলোগৈ, তেতিয়া কাজিয়া শাম কাটিছিল। আৰ-তাৰ মুখত শুনিছিলোঁ জিণ্টুদাহঁতে লোকেলগিৰি কৰিবলৈ অহা ল’ৰাকেইটাক কিদৰে দুই চৰতে ঘূৰাই দিছিল। কিন্তু এই সকলোবোৰৰ ওপৰত ডাঙৰকৈ ঘটা ঘটনাটো আছিল হোষ্টেলৰ ৰান্ধনী নৱদাক চুৰীৰে উপৰ্যুপৰি কৰা আঘাত। মিশ্ৰদাই ইতিমধ্যে নৱদাক লৈ গৈছিল হস্পিটেললৈ আৰু আঘাতকাৰী ফৈদৰ তিনিজনমানৰ দায়িত্ব লৈ জিণ্টুদাই নিজে। এখন হাই ভ’ল্টেজ কাজিয়া। পৰিকল্পিত কাজিয়া। প্ৰতিশোধ লবলৈ কৰা কাজিয়া। আমাক ধ্বংস কৰিবলৈ কৰা কাজিয়া। প্ৰকৃত কাৰণৰ পৰা আঁতৰি গৈ সেই কাজিয়াক ইচ্ছ্যুভিত্তিক কাজিয়াৰ ৰূপ দিবলৈ চেষ্টা কৰা হৈছিল। পৰিস্থিতি গৰমেই হৈ ৰৈছিল লোকেল চেণ্টিমেণ্ট, হোষ্টেল চেণ্টিমেণ্টত। জিণ্টুদাহঁতে কাজিয়াখন ঠাণ্ডা কৰিলেও এই চেণ্টিমেণ্টবোৰ ঠাণ্ডা কৰিব পৰা নাছিল। পুলিচক খবৰ দিব লগা হৈছিল। পুলিচ আহিছিল। তদন্ত হৈছিল। আৰু কেইদিনমানৰ বাবে সকলো কাম বাদ দি আমি হস্পিটেলত পৰ দিছিলোঁগৈ আঘাতপ্ৰাপ্ত মনুজ, অনুপ আৰু নৱদাক। মনুজ আৰু অনুপ সোনকালে সুস্থ হৈ উঠিছিল যদিও নৱদাৰ ঘাঁ বাঢ়িছিল। ইনফেকশ্যন হৈ তেওঁৰ ঘাঁই অন্য এক ৰূপ লৈছিলগৈ। আমি নেৰানেপেৰাভাৱে লাগিছিলো তেওঁৰ সুস্থতাৰ বাবে। সকলো প্ৰকাৰে। চিকিৎসাৰ খৰচ উলিয়াবলৈ টকা উঠাইছিলোঁ আৰু প্ৰথমতে আমাৰ মাজতে সীমাৱদ্ধ হৈ থকা এই প্ৰচেষ্টাত পিছলৈ কলেজৰ সকলো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে হাত আগবঢ়াইছিল। 

এখন অকল্পনীয় কাজিয়াই সলনি কৰি দিছিল সকলো। সাহিত্য-চ’ৰা ধ্বংস কৰিবলৈ লোৱা পৰিকল্পনাই সাহিত্য-চ’ৰাক মজবুত ৰূপত গঢ় দি তুলিছিল। দোকমোকালিৰ বাবে আমি কোনো দ্বিতীয়বাৰ লিখিব লগা হোৱা নাছিল। নিতৌ নতুন নতুন লেখক-লেখিকাৰ লেখাই ভৰি পৰিছিলহি দোকমোকালি। লাহে লাহে দোকমোকালিয়ে ৰূপ সলাই পষেকীয়া ৰূপ পাইছিলহি। এখন ব’ৰ্ডৰ ঠাইত দুখন ব’ৰ্ড লগ লাগিছিলহি। নিতৌ নতুন সদস্যই সাহিত্য-চ’ৰাৰ বাবে স্বেচ্ছাই কাম কৰিবলৈ আগবাঢ়ি আহিছিল। আমাৰ সপোন লাহে লাহে বাস্তৱায়িত হবলৈ গৈছিল।

মোৰ পথ সঠিক আছিল যেন অনুভৱ হবলৈ ধৰিছিল। প্ৰতিটো প্ৰসংশাত গৌৰৱান্বিত হৈ পৰিছিলোঁ। লগে লগে অনামী এক বেদনাই গধুৰ কৰি তুলিছিলহি বুকুখন। হৃদয়ৰ পৰা নোহোৱা হৈ পৰিছিল সাজলি-কাচলি একাচলি ৰ’দ। ত’ৰাহীন আকাশখন তেতিয়া বৰ গধুৰ যেন লাগিছিল। সাহিত্য-চ’ৰাৰ প্ৰসংশাত, গৌৰৱত অজানিতেই মই একোবাৰকৈ আকাশলৈ  চাবলৈ লৈছিলোঁ। আলোছায়ালৈ বতৰা দিবলৈ। তাইৰ আশাৰ জগতখনত অহা কৃতিত্ববোৰ ভগাই দিবলৈ। মোৰ বিশ্বাস আছিল তাই মোৰ এই বতৰাবোৰ পাবই। 

[দ্বিতীয় অধ্যায়ৰ সামৰণি]

হিতেন শৰ্ম্মাৰ দিনলিপি - ১৪ (দ্বিতীয় অধ্যায়)

-অ’ই, কলেজোৰ কেণ্টিনখেন বুলে নতুনকে খুলবো?

-কি ক? চিওৰ না?

-চিওৰ মানে, শ্বহীদ ভৱনৰ কাষৰ ৰূমটু চাফা কৰ্বা দিছিএ

-হই নিকি?

-কিবা বেলেগ কামতো হোবা পাৰে অৱিশ্যে, নাজনু

-তোক কুনি কলাক?

-জি.এছে

-দেচুন। হ’লি ভালে হএ

প্ৰেক্টিকেলৰ ক্লাছটো শেষ কৰিয়েই যেতিয়া তললৈ নামি আহিছিলোঁ, অনিলে খবৰটো দিছিল। এটা ভাল লগা খবৰ। বজালী মহাবিদ্যালয়ৰ বহু দিন ধৰি বন্ধ হৈ থকা কেণ্টিনখন খিলিব। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে এতিয়া অন্ততঃ অলপ সকাহ পাব। বিশেষকৈ আমাৰ নিচিনা অলপ দূৰৈৰ পৰা আহ-যোৱা কৰা ছাত্ৰসকলে। সেই কথাটোৱেই ভাবি ভাবি চাইকেলখন উলিয়ালোঁ আৰু ঠিক উঠিব ধৰোঁতেই-

-হিতেন, ৰ’বাচুন

ঘূৰি চাই দেখো পুখুৰীৰ ফালৰ পৰা সমীৰদা আহি আছে।

-অৰুণৰ লোগোত তুমাৰ কিবা লাগছি নিকিন?

-নাইতো!

-সি কিবা-কিবি যি কই ফুচ্চি? তুমি গম নাপো নিকিন?

-নাই দেখুন। কি কৈছিনু?

-তুমাৰ আৰু পূৱালীৰ কিবা-কানি কই ফুচ্চি

-মোৰ আৰো পূৱালীৰ মাজোৰ? কি কৈছিনু? – সন্দেহৰো আওতাত নহা এটা সম্পৰ্কক দিক-বিদিক ৰাষ্ট্ৰ কৰি পেলাইছিল অৰুপে। ভুল ৰূপেৰে। সমীৰদাৰ মুখত প্ৰথমবাৰৰ বাবে শুনিছিলোঁ সেই কথা। অৰুণে কৰি ফুৰা অপপ্ৰচাৰবোৰৰ কথা। তাকো পূৱালীৰ লগত। আলোছায়াৰ লগত কিবা তেনেকুৱা কথা কলেও হয়তো মই ইমান আচৰিত হব লগা নহ’লহেঁতেন, যিমান আচৰিত হব লগা হৈছিল পূৱালীৰ লগত বুলি শুনি। আনকি অপপ্ৰচাৰতেই ক্ষান্ত নাথাকি পূৱালীকো পোনে পোনে কৈছিল অৰুপে। অবিশ্বাস্য! টু মাচ্চ! ইয়াক কিবা এটা কৰিবই লাগিব। মোৰ খঙে মূৰৰ চুলি পাইছিলগৈ।

-তুমাৰ কিবা জৰুৰী কাম আছে নিকিন ইটা?

আছিল। বৰ জৰুৰী কামেই আছিল। যেতিয়াৰ পৰাই ঘৰৰ পৰা হাত খৰচ আনিবলৈ বন্ধ কৰিছিলোঁ, এনেকুৱা জৰুৰী কাম দুই-এটাত হাত দিব লগা হৈছিল। তেনেকুৱা এটা জৰুৰী কামৰ মাধ্যম আছিল ঘৰুৱা শিক্ষকতা কৰা। হয়। মই ঘৰুৱা শিক্ষকতাৰ কাম কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিলোঁ। কোনেও গম নোপোৱাকৈ। মাথোঁ অনুপমৰ বাহিৰে। কিন্তু আজিৰ এই বিষয়ে মোৰ মগজুক একুৰা অগ্নিপিণ্ডলৈ ৰূপান্তৰ কৰি পেলাইছিল। মোৰ মগজু শিক্ষকৰ মগজু হৈ নাছিল, সি তৎমূহুৰ্ততে ক্ষত্ৰিয়ৰ ৰূপ লোৱাৰ যো-জা চলাইছিল।

মুখেৰে একো নোকোৱাকৈ মই চাইকেলখন পুনৰ আগৰ ঠাইতেই থ’লোঁ আৰু সমীৰদাৰ পিছে পিছে সোমাই গ’লোঁ বিজ্ঞান ভৱনৰ ৰসায়ন বিভাগৰ কৰিড’ৰেৰে। তেতিয়া লাহে লাহে মোৰ মনলৈ উভতিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল সকলোবোৰ কথা। পাহৰণিৰ গৰ্ভৰ পৰা উলিয়াই আনিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিলোঁ মই নভৱাকৈয়ে গুৰুত্ব পাই যোৱা ঘটনা এটা। জাৱৰ-জোঁথৰৰ মাজৰ পৰা উলিয়াই অনা কিবা লাগতীয়াল বস্তুৰ দৰে, খুৱ সন্তৰ্পণে, পৰিপাটীকৈ। নিজক জিকিয়াবলৈ আৰম্ভ কৰি দিছিলোঁ মই।

সেইদিনা মোৰ ভাগত পৰিছিল ডাৰ্কৰূম এক্সপেৰিমেণ্ট। আবেলিপৰ আছিল। ডাৰ্কৰূমত তেতিয়ালৈকে মই অকলে আছিলোঁ। মোৰ গ্ৰুপৰ নয়ন আৰু ৰুবুল তেতিয়ালৈ আহি পোৱাহি নাছিল।

-অ’ই বামুন, তই ভালকে এক্সপেৰিমেণ্ট কৰ আৰো ৰিজাল্টগেলা কালি আমাক দিবি। -মাত্ৰ এক পৰৰ বাবে দেখা দি অদৃশ্য হৈ পৰিছিল নয়ন আৰু ৰুবুল, সিহঁতৰ নিজৰ ভাগৰ কামলৈ।

অকলশৰীয়াকৈ ডাৰ্কৰূমৰ এক্সপেৰিমেণ্ট কৰাটো যে কিমান টান আগতেই দুবাৰমান পাই থৈছিলোঁ। মোৰ ভাগৰ এক্সপেৰিমেণ্টৰ বাবে হিলিয়াম লাইটটো জ্বলিবলৈ দি ওলাই আহিছিলো ফিজিকেল লেবলৈ। অন্ততঃ পোন্ধৰ-বিশ মিনিট তালৈ নগ’লেও হব। ফিজিকেল লেবলৈ আহি চাও তাতো জনসংখ্যা সেৰেঙা। তথাপি জয়ক এবাৰ কামুৰি চালোঁ। পাছে সিও ডাৰ্কৰূমলৈ নাযায়। উপায় নাপাই অৱশেষত অকলেই কিবা-কিবি কৰি সময়খিনি পাৰ কৰিব লাগিব বুলি ঠিৰাং কৰি পুনৰ ডাৰ্কৰূম পালোঁহি। ডাৰ্কৰূমৰ এটা চুকত তেতিয়াও মই জ্বলাই থৈ অহা হিলিয়াম লাইটটোৱে সম্পূৰ্ণ পোহৰ আহৰণ কৰিব পৰা নাই। তাতে আকৌ বন্ধ বাকচৰ ভিতৰত আৱদ্ধ হৈ সি অধিক দুৰ্বল হৈ পৰিছে। মাথোঁ জ্বলি থকাৰ উমান দিবলৈ বাকচটোত থকা দুটা সৰু বিন্ধাৰে অলপ পোহৰৰ বিচ্চুৰণ ঘটাইছে। এক মায়াময় পৰিৱেশে বিৰাজ কৰিছে কোঠাটো। অন্য এটা চুকত তেতিয়া অব্যৱহৃত এখন অপ্টিকেল বেঞ্চে দৈত্যৰ দৰে ক’লা মূৰ্তি ধাৰণ কৰিছে। অন্য দুটা চুকত অন্য কিছুমান আহিলা। আৰু সকলোবোৰৰ মাজে মাজে বহিবলৈ কিছুমান টুল আৰু লিখিবলৈ সৰু সৰু মেজ কেইখনমান। অন্যমনস্কভাৱে মই সোমাই আহিলোঁ। হঠাতে মই কিবা এটাৰ শব্দত থমকি ৰৈ দিলোঁ। মোৰ গাটো জিকাৰ খাই উঠিল। পুনৰ সেই শ্বটো শুনিবলৈ যত্ন কৰিলোঁ। হয়। খুক-খুকনি শব্দ এটা। কোনোবাই খুব সৰুকৈ কান্দি থকা শব্দ এটা। যেন জোৰ কৰিহে কান্দোনটো বন্ধ কৰি ৰাখিব বিচাৰিছে, কিন্তু পৰা নাই। মোৰ এক্সপেৰিমেণ্ট কৰা চুকৰ ঠিক বিপৰীত চুকৰ পৰা ভাঁহি আহিছে শব্দটো। মন কৰিলত দেখিলোঁ, কনোবাই টুল এখনত বহি মেজত মূৰ পেলাই বহি আছে। কোন সেয়া! ইহঁত বদমাচকেইটাই মোক ভয় খুৱাবলৈ এইবোৰ কৰি থকা নাইতো? মই লাহে লাহে দুই-এখোজকৈ আগুৱাই গ’লোঁ। ৰহস্যঘন পোহৰত দেখিলোঁ ছায়ামূৰ্তিৰ পৰা চূৰ্ণি লেখীয়া কাপোৰ এখন ওলমি আছে। মই নিশ্চিত হ’লোঁ, সেয়া কোনোবা ছোৱালী। এইবাৰ মই আগুৱাই গৈ তাইৰ কাষ পালোঁগৈ।

-অ’ই, কি হ’ল তোৰ?

-……….. –ছায়ামূৰ্তি নিমাত।

-পূৱা ! অ’ই পূৱা, কি হ’ল তোৰ? কান্দিছ কিয়? –এইবাৰো নিমাত। কি কৰোঁ, কি নকৰোঁ লাগিল মোৰ। নে লগৰ আন ছোৱালী কেইজনীকে মাতি দিও? পাছে কিয়বা কান্দিছে!! এক দোধোৰ-মোধোৰ অৱস্থাত অলপ সময় থিয় দি থাকিলোঁ মই।

এইবাৰ মই লাহেকৈ তাইৰ পিঠিত হেচুকি সুধিলোঁ - মুখেদি নামতিলি আমি কিংকে গম পাম কোচুন। উম, কি হৈছে কোচুন।

তাই এইবাৰ মূৰটো ডাঙিলে। লাহেকৈ থিয় হ’ল। অকনমান সংযত হৈ কান্দোনটো ৰখাবলৈ চেষ্টা কৰি হাতেৰে চকু দুটা মচিলে। কিন্তু মাত্ৰ কেই ছেকেণ্ডমানৰ বাবেহে। বুকুত স্তুপীকৃত বেদনাবোৰে পুনৰ আন্দোলন কৰি নামি আহিল হৰাহৰে। হাতৰ তলুৱাই চকুক বাধা দি ৰাখিব নোৱাৰিলে। হাত দুখনেৰে চকুদুটা ঢাকি তাই এইবাৰ হুকহুকাই কান্দি থাকিল। মই এখোজ আগুৱাই গৈ তাইক অভয় দিবলৈ চেষ্টা কৰি হাত দুখনত ধৰিলোঁ আৰু পিঠিত থপৰিয়াই কলোঁ

-দুৰ্যোগ চবৰে আহে। সেইবুলি ভাঙি পল্লি কিংকে হোবো, হা। উম। বন্ধ কৰ। হোবো আৰো।

-মই চেচ হৈ গেলু অ’ হিতেন। থোকাথুকি মাতেৰে কব খোজা কথাখিনিৰ পৰা মই এইখিনি বুজি পালোঁ।

-কিয়ো? কুনি কি কলাক?

পূৱালীয়ে কৈছিল। মই নজনা এটি অধ্যায় তাই সিদিনা মোৰ সন্মুখত উচুপি উচুপি মেলি ধৰিছিল। কৈ গৈছিল তাইৰ জীৱনলৈ জোৰ-জবৰদস্তি প্ৰৱেশ কৰিব খোজা ৰণদ্বীপৰ উদ্ভতালিৰ কথা। কলেজৰ দেৱালে দেৱালে তাইৰ বিষয়ে লিখা অশ্লীল কথাবোৰৰ কথা যিবোৰ তাই নজনাকৈ ৰণদ্বীপেই কৰিছিল আৰু তাইৰ সন্মুখত বিৰোধিতা কৰাৰ ভাও জুৰিছিল। লাহে লাহে নিজে নজনাকৈয়ে পূৱালী ৰণদ্বীপৰ ওচৰ চাপি আহিছিল আৰু ভৰি দিছিলগৈ ৰণদ্বীপে পতা এখন জালত। তথাপি সকলো আশা শেষ হৈ যোৱা নাছিল। সিহঁতৰ মাজৰ সম্পৰ্কই তেতিয়ালৈ একো নাম লোৱা নাছিল। কিন্তু হঠাৎ আজি…… বয়জ হোষ্টেললৈ সাহিত্য চ’ৰাৰ বিশেষ কামৰ অজুহাত দেখুৱাই মাতি নি ….. সকলো শেষ হৈ গ’লহেঁতেঅ, যদিহে হোষ্টেলৰ ৰান্ধনিজনে তাৰ প্লেন আগতেই গম পাই সময়মতে গৈ তাইক উদ্ধাৰ নকৰিলহেঁতেন! কান্দি কান্দি পূৱালী মোৰ বুকুত ঢলি পৰিছিল। তাইৰ ভাগৰুৱা হৃদয়ে হয়তো অলপ আশ্ৰয় বিচাৰিছিল। হয়তো এই ঘটনাৰ পৰা অলপ সকাহ বিচাৰিছিল। কাকো একো কব পৰা নাছিল তাই। আনকি লগৰবোৰকো। অনাগত এক নিশ্চিত বদনামৰ ভাগী হবলৈ তাই নিজকে সাজু কৰিব পৰা নাছিল। সেয়েহে প্ৰেক্টিকেল কৰিবলৈ আহিও পাগলৰ দৰে ঘূৰি ফুৰিছিল ইপিনে-সিপিনে। আৰু আবেগ ধৰি ৰাখিব নোৱাৰি ডাৰ্কৰূমতেই কান্দি উঠিছিল হাও-হাওকৈ।

মই তাইক অভয় দিবলৈ চেষ্টা নকৰিলোঁ। মোৰ বুকুত শোক এটাই খুন্দা মাৰি ধৰিছিলহি। প্ৰতিশোধৰ জ্বালা লাহে লাহে মোৰ বুকুতো জ্বলি উঠিছিল। একো শান্ত্বনা দিব পৰা নাছিলোঁ তাইক। শান্ত্বনা দিবলৈ আচলতে একো ভাষায়েই নাছিল। তাইৰ দুবাহুত ধৰি মাথোঁ কৈছিলোঁ-

-যা, কুখ-চকুকেটা ধুঁই লো। চকুপানীগেলা শেষ নকৰবি। পিছোত শিল বানোবা লাগবো। 

তাই অলপ শান্ত হবলৈ চেষ্টা কৰিছিল, কিন্তু পৰা নাছিল। চকু দুটা হাতেৰে মচি তেতিয়া তাই যাবলৈ ওলাইছিলহে মাত্ৰ…. ঠিক তেতিয়াই কেৰেক কৰি দুৱাৰখন মেল খুৱাই ডাৰ্ক ৰূমলৈ সোমাই আহিল ৰুবুল আৰু অৰুণ।

-মানে কথা সেইটুহে? –সমীৰদাই মোৰ কথাখিনি শুনি মাত দিছিল।

-সি তুমাহাক বোয়া অৱস্থাত দেখা বুলি কৈ ফুচ্চি। আনকি পূৱালী যে এজনী ধান্দাবাজী ছোৱালী সেনেহেন কথাও কৈ ফুচ্চি। ৰণদ্বীপৰ কথাখিনি মই অলপ চলপ জানু। ৰান্ধেনীয়ে মোক কৈছি। ৰাতি ৰান্ধেনীক মাইৰ-ধৰো কচ্চি বুলে।

-মই এলাখেন আকো গম পাৱ নাচলু। পূৱালীয়ে সিদনা কৱতহে গম পালু। মইতো আনকি ৰণদ্বীপৰ লগত তাইৰ এলাখেন কিবা চলি থাকা কথাও নাজনু। সিতো এনে মোৰ ভা ল লগেই।

-অৰুণ আৰো সি প্লেন গেলা বানৈছি। চব ৰাজনীতি।

-ৰাজনীতি মানে?

-ৰ’বা…. তুমি ইত্তে বুজি নাপোবা। মই ধৰ্বা পাচ্চু আহাৰ প্লেন।

-কি প্লেন?

-মনুজে পূৱালীক ভাল পাএ?

-উম। সেটু জানু। কিন্তু তাই নাপৈ।

-মত-অমতৰ কথাখেনি বাদ দিয়াচুন। আৰো মত নাই বুলি তুমিহে কৈছা। তাইতো ইটাও তাক হা-না আকোৱে কনাই! গতিকে মনুজ আৰো তাইৰ মাজোত টপকি দুয়োৰে মাজোত বোয়া পাৱ-পায়ি কৰাৰ প্লেন তাৰ।

-কিন্তু বোয়া কিয়ো কোৰৈ?

-কাৰণ ইলেকচন। আহা ইলেকচনত তাহাৰ এজেণ্ডা হোবো সাহিত্য চ’ৰাৰ বিপৰীত। গতিকে সাহিত্য চ’ৰাত বদনাম কেটামান তাহাক লাগে। সাহিত্য চ’ৰাৰ যিমান চাপ’ৰ্ট, সেইমতেটো তাহুন দশটা ভোটো নাপৈ, যদি সাহিত্য চ’ৰাৰ কুনবাই ভোট খেলে। গতিকে ইতাৰপৰাই সাহিত্য চ’ৰাৰ বদনাম উইলোবা পাল্লি কাম হৈ গেল। 

কথাবোৰৰ ইমান গভীৰলৈ পাক থাকিব পাৰে বুলি মই ভাবিবই পৰা নাছিলোঁ। কিবা এক জটিলতাত সোমাই গৈ আছিলোঁ। বেয়া হৈ গৈছিল কথাবোৰ। এক অস্থিৰ ভবিষ্যতৰ আশংকাই মূৰত সোমাই গৈছিল। জটিলতাবোৰে মগজুৰ দুৱাৰমুখতে পাক খাই ৰৈ গৈছিল।

-কিন্তু মোৰ বদনাম কিয়ো? ঠিক আছে, মোৰ কচ্চি কৰকে বাৰু…। পূৱালীৰ কিয়ো? তাইৰ জীৱনটো স্পইল কৰবা ওলচি কিয়ো?

-সেটুৱে মেইন টাৰ্গেট। সাহিত্য চ’ৰাৰ প্ৰতিটু সদস্যৰ বদনাম কৰ্বা পাল্লি বাকীগেলাই তাহাক চাপ’ৰ্ট কৰ্বো। 

মগজুৰ দুৱাৰমুখৰ পাকটো লাহে লাহে খুলিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। এক ভয়ানক ভবিষ্যতৰ ইংগিত পাইছিলোঁ। পূৱালীৰ মুখখনলৈ মনত পৰিছিল। আলোছায়ালৈ মনত পৰিছিল। আলোছায়া গুছি যোৱাৰ পিছত পূৱালীয়ে আছিল মোৰ নিকটতমজন। মোৰ বুকুত থকা শিলটুকুৰা তায়ে হাঁহি-ধেমালিৰে গলাবলৈ তাই সদায় চেষ্টা কৰিছিল। বুজাইছিল, সংগ দিছিল। কিন্তু তাইঅৰ ক্ষেত্ৰত? তাইৰ বুকুতোযে এটুকুৰা শিল আছিল, মই দেখোন ধৰিবই পৰা নাছিলোঁ। আৰু এতিয়া তাইৰ বুকুৰ সেই শিলচটা দেখোন মোৰ নামত সাঙুৰ খায়েই গধুৰ হৈ গ’ল। কি কৰিম এতিয়া! একো ধৰিব পৰা নাছিলোঁ। অৰুণ আৰু ৰণদ্বীপলৈ প্ৰচণ্ড খং উঠিছিল। যেন লগ পালে এতিয়াই মাৰিহে পেলাম। 

 -তুমি ইতা যাৱ। পূৱালীৰ লোগোত ইটা যেনে সম্পৰ্ক সেনেই ৰাখপা। তুমিযেন এলাখেন কথা একোৱেই নাজনা, একোৱেই গুৰুত্ব দিয়া নাই সেতু দেইখোবা। কিবা কৰবা লাগলি মই আৰো মিশ্ৰ আছু। আৰো শুনা, আৰুণে তুমাৰ লোগোত কাইজা কৰাৰ চেলু বিচৰি আছে। অলপ সাৱধানে চলবা। কাইজা ভুলতো নকৰবা। চাউচুন কি হএ….. !!

এখন যুদ্ধৰ উমান পাইছিলোঁ। যেন ডাঙৰ যুঁজ এখনৰহে আখৰা চলি আছিল সেয়া। অজানিতে মই নিজেও সোমাই পৰিছিলোঁ সেই দুঁজৰ এটা ফৈদত। অনিচ্ছাকৃতভাৱে। 

একেলগে বহুকেইখন দুদ্ধ কৰি থাকিব লগা হৈছিল। অথচ, যিখন আকাশে মোক সাহস দিছিল, যিবোৰ তৰাই মোক অনুপ্ৰেৰণা যোগাইছিল, যাৰ সান্নিধ্যই মোক বিশাল ৰূপৰ প্ৰতীয়মান হবলৈ ইংগিত দিছিল, সেই আকাশখনেই নাছিল মোৰ ওচৰত। এবুকু গভীৰ ক’লা ডাৱৰ মোৰ আকাশত এৰি গুছি গৈছিল তেওঁ, কোনোবা অচিন দেশলৈ, একো নোকোৱাকৈয়ে মোক। মাত্ৰ তিনিমাহ মান আগৰ কথা আছিল সেইবোৰ…. কিমানযে পোহৰ আছিল সেই আকাশখনত ! আৰু এতিয়া? এতিয়া তাত মাথোঁ এক মায়াময় আন্ধাৰ… ঠিক তাইৰ নামটোৰ দৰেই… আ..লো..ছা…য়া….. আলোছায়া।।

(ক্ৰমশঃ)